इस्लाम धर्मात करमणुकीचे स्थान आणि मर्यादा
इस्लाम धर्मात करमणुकीला एक मर्यादित परंतु सकारात्मक स्थान आहे. करमणूक, ज्याला 'मनोरंजन' म्हणता येईल, मन आणि शरीरासाठी आराम व ताजेतवानेपणा मिळवण्याचे साधन मानले जाते. परंतु, इस्लाममध्ये कोणत्याही कृतीत संतुलन राखणे महत्वाचे आहे. करमणूक अनुशासनबद्ध, लाभदायी, व नैतिकतेला अनुसरून असावी असे सांगितले जाते.
प्रेषित मोहम्मद(स) यांनी देखील या संदर्भात मार्गदर्शन केले आहे. त्यांचे म्हणणे आहे की, करमणूक व्यक्तीला इतकी गुंतवणारी नसावी की त्यामुळे तो इस्लामच्या शिकवणुकी व जबाबदाऱ्या विसरतो. इस्लामिक विचारानुसार, करमणूक अशा प्रकारची असावी की ती माणसाला मानसिक व शारीरिक स्वास्थ्य देत असताना धार्मिकतेची मर्यादा पार करू नये. उदाहरणार्थ, वाईट विचार निर्माण करणाऱ्या व इस्लामिक आचारसंहितेला विरोध करणाऱ्या कृतींपासून दूर राहावे.
प्रेषित मोहम्मद(स) यांनी करमणुकीतही साधेपणा आणि मर्यादेचे पालन केले आहे, हे त्यांच्या अनेक आचरणातून दिसून येते. काही उदाहरणे खालीलप्रमाणे आहेत:
1. खेळ आणि शारीरिक व्यायाम: प्रेषित मोहम्मद(स) यांनी धनुर्विद्या, घोडेस्वारी, कुस्ती, आणि पोहणे या खेळांचे समर्थन केले. त्यांच्या मते, हे खेळ शरीराच्या तंदुरुस्तीसाठी आवश्यक होते, आणि धर्मातील जबाबदाऱ्या पार पाडण्यास ऊर्जा मिळवून देणारे होते.
2. बालकांसोबत खेळणे: मोहम्मद पैगंबर नेहमीच लहान मुलांसोबत खेळत आणि त्यांच्याशी प्रेमाने वागायचे. त्यांच्या नातवंडांसोबत खेळताना त्यांनी कधीच अहंकार दाखवला नाही; उलट, ते त्यांच्या आनंदात सहभागी होत असत.
3. कवितांची स्पर्धा: त्याकाळी अरबांमध्ये कविता आणि शब्दशैली यांना मान्यता होती, आणि प्रेषितांनीही या प्रकारचे मनोरंजन प्रोत्साहन दिले. त्यांनी अशा कविता आणि स्पर्धांना परवानगी दिली, ज्यात इस्लामिक शिक्षण, नैतिकता आणि सत्यता यांचा प्रचार असेल.
4. पत्नींसोबत करमणूक: प्रेषित मोहम्मद (स) त्यांच्या पत्नींसोबत वेळ घालवत असत. एकदा त्यांनी पत्नी आयशा यांच्यासोबत धावण्याची शर्यत घेतली होती. त्यांच्या या वर्तनातून व्यक्तिसंबंध मजबूत करण्यास व सामाजिक करमणूक कशी साधावी, हे दिसून येते.
यातून स्पष्ट होते की, प्रेषित मोहम्मद (स) यांचे करमणुकीतील आचरण योग्य मर्यादांमध्ये आणि सामाजिक बंधनांमध्ये राहून होते, जे इस्लामच्या मूल्यांचे पालन करते.
- डॉ. रियाज़ देशमुख, सहाय्यक पोलीस आयुक्त (सेनि), औरंगाबाद.
